Nusproizvodi iz termoelektrana - pepeo, gips i šljaka nedovoljo iskorišćeni u građevinarstvu Srbije

Nusproizvodi sagorevanja u termoelektranama - pepeo, gips i šljaka nisu ni približno dovoljno iskorišćeni u građevinskoj industriji u Srbiji, iako mogu da postanu važan deo nacionalne cirkularne ekonomije, imajući u vidu proizvedene količine tih materijala, kao i mogućnost primene u industriji cementa i na infrastrukturnim objektima javne namene, rečeno je za agenciju Beta iz Elektroprivrede Srbije (EPS).

Na godišnjem nivou u termoelektranama EPS se "proizvede" oko sedam miliona tona pepela i šljake, ali upotreba pepela, koji se prodaje svim cementarama u Srbiji, iznosi manje od pet odsto te količine, iako su studije i analize, koje su u EPS izrađene poslednjih godina, pokazale da je pepeo moguće koristiti i u izgradnji puteva, železnice, brana, naveli su u EPS-u.

Kako je istaknuto, pepeo se u betonu upotrebljava uspešno u celom svetu već više od 50 godina, a među najpoznatijim modernim građevinama za čiju izgradnju se koristio pepeo nalazi se i najveći oblakoder na svetu "Burdž kalifa" (Burj Khalifa) u Dubaiju.

Precizirano je da je pepeo je moguće koristiti u proizvodnji cementa, kao sirovinu za proizvodnju portland cementnog klinkera, kao mineralni dodatak pri proizvodnji cementa, za proizvodnju veziva i maltera na bazi pepela.

Iz EPS su istakli da trenutna količina deponovanog pepela iznosi više od 200 miliona tona što ga čini najzastupljenijem sekundarnim materijalom u Srbiji, dok deponije pepela i šljake u Srbiji zauzimaju prostor od oko 1.600 hektara.

Govoreći o upotrebi gipsa, kao nusproizvoda u radu termoelektrana, iz EPS su naveli da je najveći deo proizvedenog suvog gipsa iz postrojenja za odsumporavanje u Termoelektrani "Кostolac B" prodat pre svega cementerema u Srbiji, ali i izvesna količina se izvoze u Rumuniju.

Iz postojećeg sistema za odsumporavanje (ODG) u Termoelektrani "Кostolac B" proizvodnja gipsa iznosi oko 150.000 tona godišnje, od čega se plasira kao sirovina oko 120.000 tona.

Imajući u vidu činjenicu da je u okviru EPS u toku realizacija projekta odsumporavanja na blokovima Termoelektrane "Nikola Tesla" (TENT) A3-A6 i TENT B1-B2, količine generisanog gipsa biće veće nakon puštanja u rad ova dva ODG sistema.

Za TENT A3-A6 planirano je puštanje u rad ODG sistema tokom 2024. godine, a u TENT B tokom 2025. godine.

Proračunske količine suvog gipsa koje će nastati u ODG TENT B iznose oko 650.000 tona, dok je ova vrednost za TENT A3-A6 oko 800.000 tona.

Kako je ukazano, nove količine gipsa nastaće i nakon puštanja u rad Termoelektrane "Kostolac" B3, jer i ovo postrojenje je opremljeno vlažnim ODG sistemom, a procenjene godišnje količine gipsa koji će se proizvoditi iznose oko 175.000 tona.

Iz EPS su podsetili i da zakonska regulativa u Srbiji dozvoljava korišćenje pepela i gipsa iz termoelektrana tamo gde je to moguće u zavisnosti od potreba ili tehnologije proizvodnje zainteresovanog kupca, a i stručna javnost prepoznaje potrebu dodatne stimulacije korišćenja pepela, gipsa i šljake.

Dodaje se i da je korišćenje pepela u građevinskoj industriji omogućeno je i Uredbom o tehničkim i drugim zahtevima za pepeo, kao građevinski materijal namenjen za upotrebu u izgradnji, rekonstrukciji, sanaciji i održavanju infrastrukturnih objekata javne namene.

Iz EPS su podsetili i da se EU "Zeleni dogovor" (EU Green Deal) pored ostalog temelji i na principima cirkularne ekonomije koja obuhvata i korišćenje pepela u građevinskoj industriji, kao i i da je Vlada Srbije  usvojila Program razvoja cirkularne ekonomije za period 2022-2024 u okviru kojeg je prepoznato korišćenje pepela u građevinarstvu kao značajan potencijal cirkularne ekonomije.

Zbog toga su iz EPS istakli da ulažu značajna sredstva u cilju većeg korišćenja proizvoda sagorevanja u termoelektranama, pa su tako urađene i brojne studije koje su pokazale mogućnosti korišćenja pepela u građevinarstvu, a EPS je tokom 2022. godine registrovao i gips nastao u procesu odsumporavanja kao hemikaliju u EU Agenciji za hemikalije u skladu sa EU propisom (REACH Uredba), čime su se stvorili uslovi za izvoz gipsa u EU kao hemikalije.

Takođe, u ogranku Termoelektrana i kopovi "Кostolac" izgrađeno je pristanište čime je potencijalnim kupcima omogućen rečni transport produkata sagorevanja iz ovog ogranka.

Gips koji nastaje kao nusprodukt u postupku odsumporavanja dimnih gasova u Termoelektrani "Кostolac B" krajem septembra ove godine počeo je da se otprema i baržama sa pristaništa u Кostolcu, čime je počela komercijalna upotreba pristaništa, objavio je EPS.