Na današnji dan 4. april
Dogodilo se
| 04.04.2024
|
access_time
09:15
Foto: Wikipedia
1284 - Umro je kralj Kastilje Alfons Deseti Mudri, utemeljivač zakonodavstva, pokrovitelj nauke i zanatstva, pobornik verske tolerancije. Tokom vladavine Kastiljom i Leonom od
1252. do smrti, dvor u Toledu je pretvorio u centar učenosti i utočište za mnoge Jevreje, Mavare i hrišćanske skolastičare. Izdao je zakonik za celu zemlju, pokrenuo pisanje španske istorije i astronomskih dela, kao i prevodjenje Biblije na španski jezik.
1581 - Engleska kraljica Elizabeta I (Elizabeth) proglasila je za viteza Frensisa Drejka (Francis Drake), gusara, potom admirala, prvog Engleza koji je oplovio svet.
1617 - Umro je škotski matematičar Džon Neper (John Napier), koji je pronašao i sastavio logaritamske tablice i dao uputstvo o njihovom sastavljanju.
1765 - U Petrogradu je umro Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedista svetskog glasa. Bavio se i fizikom, hemijom, geografijom i astronomijom i znatno doprineo razvoju tih nauka. Autor je prve ruske gramatike i osnivač Moskovskog univerziteta (1755), koji i danas nosi njegovo ime.
1825 - U Novom Sadu je rođen srpski naučnik i filolog Đura Daničić. Podržavao je Vuka Karadžića u borbi za reformu srpskog jezika i pravopisa (Rat za srpski jezik i pravopis, 1847). Bio je sekretar Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu gde je 1880. pokrenuo izradu "Rečnika hrvatskog ili srpskog jezika". S latinskog je preveo Stari zavet.
1860 - U Beogradu je rođen Vojislav Ilić, pesnik koji se smatra osnivačem moderne poezije u srpskoj književnosti i tvorcem verističkog izraza ("Zimska idila", "Jesen", "Ja ništa više ne verujem", "Tamara", "Istok").
1905 - U zemljotresu u provinciji Lahor, tada delu britanske Indije, poginulo je 19.000 ljudi.
1912 - U Tibetu je proglašena Kineska republika.
1914 - U Milfordu, američka država Pensilvanija, umro je filozof, matematičar i naučnik Čarls Sanders Pirs (Charles, Peirce), začetnik filozofije pragmatizma ("Principi filozofije", "Elementi logike", "Pragmatizam i pragmaticizam").
1939 - Na irački presto stupio je Fejsal II (Faisal) nakon smrti njegovog oca kralja Gazija I (Ghazi).
1949 - Ministri spoljnih poslova SAD i 11 zapadno evropskih država potpisali su u Vašingtonu Severno-atlantski pakt (NATO), vojni ugovor kojim je stvorena snažna vojnopolitička formacija zapadnih saveznika.
1960 - Francuska i Federacija Mali (Senegal i Sudan) potpisali su sporazum kojim je Federacija Mali stekla nezavisnost.
1968 - U Memfisu, u američkoj saveznoj državi Tenesi, ubijen je Martin Luter King, borac za gradjanska prava i mir. U borbi za ravnopravnost crnaca u SAD služio se Gandijevim metodama nenasilja i gradjanske neposlušnosti. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1964. godine.
1969 - U Hjustonu, američka država Teksas, izvršena je prva operacija ugrađivanja veštačkog srca u ljudski organizam. Prvi pacijent sa ugrađenim veštačkim srcem živeo je samo četiri dana.
1975 - Prilikom pada američkog vojnog transportnog aviona posle poletanja iz Sajgona, poginulo je 155 vijetnamske dece, ratne siročadi.
1983. - Umrla je američka pozorišna i filmska glumica Glorija Svanson (Gloria Swanson), zvezda nemog i zvučnog filma ("Bulevar sumraka", "Kraljica Keli", "Gospođa San-žen", "Zaza", "Muško i žensko").
1998 - U eksploziji metana u ukrajinskom rudniku uglja Skačinsko, u Donjeckoj oblasti, poginula su 63 rudara.
1999 - U vazdušnim udarima NATO-a na rafineriju nafte u Pančevu poginula su tri radnika rafinerije. U bombardovanju toplane na Novom Beogradu poginuo je čuvar toplane.
2001 - Sudanski ministar odbrane i još 14 vojnih funkcionera poginuli su u avionskoj nesreći u kritičnom trenutku gradjanskog rata u zemlji.
2002 - Angolska vojska i UNITA potpisali su primirje u Luandi, čime je okončan jedan od najdužih i najkrvavijih afričkih ratova. Oko milion ljudi poginulo je u borbama vladinih snaga i UNITA koje su počele 1975. nakon sticanja nezavisnosti od Portugalije.
2002 - U Beogradu je preminuo arheolog Milutin Garašanin, član Srpske akademije nauka i počasni član mnogih evropskih akademija.
2003 - Američke vojne snage zauzele su bagdadski medjunarodni aerodrom "Sadam" (Saddam) i preimenovale ga u "Bagdad Internešenel" (Baghdad International).
2006 - U Kuvajtu su, prvi put u istoriji te države, žene izašle na izbore, nepunih godinu dana od kada su izmenama izbornog zakona dobile pravo glasa i pravo učešća na izborima.
2012 - Predsednik Srbije Boris Tadić podneo je ostavku devet meseci pre isteka mandata, nakon čega su raspisani predsednički izbori istovremeno sa parlamentarnim i lokalnim za 6. maj. Na tim izborima Tadić je izgubio od predsedničkog kandidata Srpske napredne stranke Tomislava Nikolića.
2013 - Umro je američki filmski kritičar i scenarista Rodžer Ibert (Roger Joseph Ebert) prvi filmski kritičar koji je dobio Pulicerovu nagradu. U junu 2005. dobio je svoju zvezdu na Holivudskoj stazi slavnih postavši prvi filmski kritičar kome je ukazana ta čast.
2014 - Srpskom glumcu Petru Kralju je na dan rodjenja otkriveno spomen obeležje na Vračaru, na platou ispred zgrade u Mileševskoj ulici u kojoj je živeo do smrti, 2011 godine.
2018 - U Bahreinu je otkriveno polje sa oko 80 milijardi barela nafte.
2022 - Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije 99 odsto svetske populacije udiše vazduh koji ne ispunjava standarde kvaliteta usled upotrebe fosilnih goriva koja pri sagorevanju ispuštaju zagadjujuće materije koje izazivaju respiratorne i kardiovaskularne bolesti zbog kojih milioni ljudi godišnje umre prevremeno.
2023 - Finska je postala 31. članica NATO (North Atlantic Treaty Organization). Finski predsednik Sauli Ninisto (Niinisto) pozdravio je "novu eru" svoje zemlje koja se graniči sa Rusijom posle decenija neutralnosti koju je nametnula Moskva