Istorijska džamija u Solunu posle jednog veka ponovo otvorila vrata

Oko stotinu muslimana proslavilo je u sredu praznik Ramazanski bajram - kraj Ramazana, u istorijskoj džamiji, otvorenoj prvi put posle 102 godine u grčkom gradu Solunu gde do sada nije bilo javnih džamija.

Adel Džobran, 20, izbeglica iz Jemena koji se školuje u Solunu i radi u restoranu rekao je da u tom gradu živi četiri godine i prvi put ima priliku da se moli sa svojom muslimanskom porodicom.

"Imamo sreće što se džamija otvara za nas i osećamo veliku radost što učestvujemo u ovoj molitvi" - rekao je za AFP Ismail Bedredin, 66, penzionisani stolar.

Nazvana "Jeni džamija" (Nova džamija), istorijski je spomenik kojeg je 1902. godine sagradio italijanski arhitekta Vitaliano Poseli, prvobitnu versku namenu je imala jedva dve decenije, a bila je muzej od 1963. do restauracije koju je poslednjih godina pokrenulo grčko Ministarstvo kulture i verskih pitanja.

"Do danas nismo imali javno mesto za molitvu (u Solunu) i koristili smo našu kuću za verske dužnosti" - rekao je Ali, 23-godišnji Turčin koji studira ekonomiju na Aristotelovom univerzitetu u Solunu.

Uz upadljivo prisustvo policija je proveravala one koji su u sredu došli u džamiju.

"Hvala onima koji su doprineli da oživi ovakav spomenike kulture što pokazuje da ne postoji kontradikcija između toga da se bude musliman i bude građanin" - rekao je grčko-egipatski imam Taha Apdelgalil koji je predvodio molitvu.

Izgrađena na dva sprata, kombinujući muslimansku tradiciju sa elementima arhitektonskog stila 19. veka, džamija je početkom 20. veka služila kao bogomolja za Jevreje preobraćene u muslimansku veru, nazvanu "Donme".

Posle grčko-turskog sporazuma o razmeni stanovništva 1923. godine koji je proizašao iz Ugovora iz Lozane iz iste godine kojim je obeležen kraj Osmanskog carstva, u džamiji su nakratko bile smeštene grčke izbeglice iz Turske.

Mirovnim sporazumom je predviđeno da se 1,6 miliona Grka koji su živeli u Maloj Aziji, u današnjoj Turskoj, preseli u Grčku, a 385.000 muslimana iz Grčke na teritorije susedne Turske.

Godine 1963. džamija je pretvorena u Arheološki muzej, a na trgu ispred nje je bogata zbirka mermernih skulptura iz rimskog doba i s početka hrišćanstva - sarkofazi, nadgrobni spomenici, reljefi, nadgrobni spomenici iz Soluna.

U skorije vreme, džamija je korišćena kao izložbeni prostor za Opštinsku galeriju Soluna.

U 2013. godini, na inicijativu bivšeg gradonačelnika Soluna Janisa Butarisa, zgrada je predata za podnevnu molitvu učenicima solinske ispostave islamske verske škole iz grada Komotinija u severnoj Grčkoj.

Grčko stanovništvo je pretežno pravoslavno, a muslimanska zajednica do nedavno nije imala nijednu zvaničnu bogomolju osim u regionu severoistočne Grčke gde živi muslimansko stanovništvo turskog porekla, izuzeto iz Verskog zakona iz 1923. godine.

Tek 2020. godine u Atini je zvanično otvorena prva džamija, izgrađena prvenstveno za potrebe hiljada muslimanskih izbeglica i migranata koji su u Grčku stigli poslednjih decenija.