Na današnji dan 30. avgust

Na današnji dan 30. avgusta 1942. ustaše su u Sremskoj Mitrovici u Drugom svetskom ratu streljale Savu Šumanovića, jednog od najboljih srpskih slikara između dva rata. Njegove velike kompozicije "Doručak na travi" i "Pijana lađa" ubrajaju se medju najznačajnija dela modernog srpskog slikarstva.

30. p.n.e. - Umrla je egipatska kraljica Kleopatra. Prema predanju, Kleopatra je izvršila samoubistvo pustivši da je ugrize zmija otrovnica. Njenom smrću ugasila se dinastija Ptolomeja, a Egipat je postao rimska provincija.

1483 - Umro je francuski kralj Luj XI (Luis), koji je tokom vladavine od 1461. uspeo da pobedi Ligu feudalaca i da ojača centralnu kraljevsku vlast. Nasledio ga je sin Šarl VIII.

1645 - Holandjani i američki Indijanci sklopili su primirje u Nju Amsterdamu (Njujork).

1748 - Rođen je Žak Luj David (Jacques Louis), najznačajniji predstavnik klasicizma u francuskom slikarstvu, dvorski slikar Napoleona Bonaparte. Izvršio je veliki uticaj na likovnu umetnost, ali su njegovi sledbenici uglavnom završili u šablonu akademizma ("Zakletva Horacija", "Napoleonovo krunisanje", "Porodica Žerar", "Ubijeni Mara", "Gospodja Rekamje").

1757 - Ruska armija je u Sedmogodišnjem ratu, pod komandom maršala Stepana Fjodoroviča Apraksina, porazila pruske trupe u bici kod Gros Jegersdorfa.

1797 - Rođena je engleska književnica Meri Šeli (Mary Shelley) autorka romana "Frankeštajn", supruga pesnika Persija Biš Šelija (Percy Byssh Shelley).

1871 - Rođen je britanski fizičar Ernest Raterford (Rutherford) dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1908. Otkrio je alfa i beta zrake u radijumu, a bombardujući azot alfa česticama izveo je prvu transmutaciju jednog elementa u drugi (1919).

1881 - Francuski inženjer Kleman Ader (Clement) patentirao je u Nemačkoj prvi stereofonski zvučni sistem.

1914 - U bici kod Tanenberga u Prvom svetskom ratu nemačka Osma armija pod komandom generala Paula fon Hindenburga potukla je Drugu rusku armiju generala Aleksandra Samsonova, koja je izgubila oko 30.000 ljudi. General Samsonov je izvršio samoubistvo.

1918 - Prilikom posete fabrici "Miheljson" u atentatu je ranjen Vladimir Ilič Lenjin. U lidera sovjetske Rusije pucale su pripadnice Socijal-revolucionarne partije Fanja Kaplan i njena sestra Dora.

1929 - Umro je dubrovački književnik Ivo Vojnović, autor drama "Dubrovačka trilogija" i "Ekvinocij", koje su više decenija bile na repertoarima jugoslovenskih pozorišta.

1940 - U Beču su završeni razgovori predstavnika Nemačke, Italije, Rumunije i Mađarske (Beka arbitraža) na kojima su Nemačka i Italija prisilile Rumuniju da ustupi Bugarskoj južnu Dobrudžu, a Mađarskoj deo Transilvanije.

1940 - Umro je engleski fizičar Džozef Džon Tomson (Joseph John Thomson), koji je 1897. otkrio elektron. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1906.

1944 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu zauzela naftna polja u Ploeštiju u Rumuniji, čime je nemačku vojsku lišila važnog izvora snabdevanja gorivom.

1945 - Velika Britanija je ponovo uspostavila svoju vlast u Hongkongu, nakon tri godine i sedam meseci japanske okupacije.

1957 - Senator Strom Turmond (Thurmond) iz Južne Karoline postavio je novi rekord u opstrukciji američkog Kongresa govoreći više od 24 sata protiv predloga zakona o gradjanskim pravima.

1963 - Između sedišta vlada SSSR i SAD, Kremlja i Bele kuće, lideri Nikita Hruščov i Džon Kenedi (John Kennedy) uspostavili su posle kubanske krize, koja je zapretila opštim nuklearnim sukobom, direktnu telefonsku vezu, poznatu kao "crveni telefon".

1973 - Kenija je zabranila lov na slonove i trgovinu slonovačom.

1974 - Kod Zagreba se dogodila teška železnička nesreća u kojoj je izgubilo život oko 150 ljudi. To je bila najveća železnička nesreća u istoriji jugoslovenskog saobraćaja.

1981 - U Teheranu su u eksploziji bombe podmetnute u kancelariji premijera poginuli predsednik Irana Mohamad Ali Radžai (Mohammad, Rajai) i premijer Mohamad Džavad Bahonar (Mohammad Javad).

1991 - Sovjetska republika Azerbejdžan je objavila nezavisnost od Moskve i poćela formiranje sopstvene armije.

1992 - Prekinuta je petomesečna srpska opsada Goražda. U skladu sa dogovorom u Londonu komanda bosanskih Srba povukla je oko 1.000 svojih vojnika, a zajedno sa njima povlačila se i kolona civila izbeglica srpske nacionalnosti. U napadu "zelenih beretki" (bosanski Muslimani) na kolonu poginulo je 22, a ranjeno oko 50 ljudi.

1995 - Avioni NATO-a počeli su seriju napada na srpske položaje u Bosni u pokušaju da prisile rukovodstvo bosanskih Srba da prihvati mirovni plan za BiH. Napadi su usledili dva dana nakon što je u minobacačkom napadu na Sarajevo ubijeno 37 ljudi, a obustavljeni su 14. septembra, kada su Srbi potpisali sporazum o povlačenju teškog naoruzžanja na 20 kilometara od Sarajeva.

2001 - Oko 438 izbeglica, mahom iz Avganistana, spašenih sa feribota koji je tonuo, nastavilo je da umire na norveškom teretnom brodu, jer im Australija nije dozvolila ulazak u tu zemlju.

2003 - U Severnom moru potonula je ruska atomska podmornica. Od deset članova posade, jedan čovek je spašen.

2003. - Umro je američki glumac Čarls (Charles) Bronson, zvezda akcionih filmova iz 1960-ih i 1970-tih.

2004 - Na Ilidži kod Sarajeva uhapšen je Ramiz Delalić Ćelo, osumnjičen da je 1. marta 1992. na svadbi na Baščaršiji ubio jednog od svatova Srbina Nikolu Gardovića. To ubistvo produbilo je poremećene medjunacionalne odnose i ubrzalo početak rata u Bosni i Hercegovini.

2006 - Umro je egipatski pisac i dobitnik Nobelove nagrade za knjiženost 1988. Nagib Mahfuz (Naguib Mahfouz).

2007 - U požaru na ostrvu Veliki Kornati u Hrvatskoj stradalo je 12 vatrogasaca.

2008 - Od avgusta 2007. godine do avgusta 2008. uništeno je 8.147 kvadratnih kilometara šume Amazona, odnosno za 69 odsto više u odnosu na prosek prethodne tri godine.

2009 - Beloruski borbeni avion "Su-27" srušio se na aeromitingu u centralnoj Poljskoj izvodeći manevar, poginula su oba pilota.

2011 - Bivši ministar finansija Jošihiko Noda, izabran je za novog premijera Japana, nakon ostavke dodašnjeg premijera Naoto Kana.

2013 - Jedan od najpoznatijih pesnika anglosaksonskog jezičkog područja, Irac Šejmus Hini (Seamus Heaney) kome je 1995. pripala Nobelova nagrada za književnost, preminuo je u Dablinu. Iza sebe je ostavio 13 zbirki lirike, dve drame, četiri knjige eseja o poeziji i brojne tekstove u periodici.

2014 - Tunižanska obalska straža pronašla je tela 41 osobe za koje se veruje da su migranti, pretežno iz Sirije, koji su se udavili pokušavajući da otplove ka Evropi.

2014 - Kalifornija je prva američka savezna država koja je na svojoj teritoriji zabranila korišćenje plastičnih kesa za jednokratnu upotrebu.

2020 - Na parlamentarnim izborima u Crnoj Gori opozicione stranke su osvojile 41 mandat što im je omogućilo formiranje vlade. To je prva promena vlasti u Crnoj Gori od uvođenja višepartijskog sistema 1990. godine i obnove nezavisnosti 2006. godine.

2022 - Umro je Mihail Gorbačov, poslednji predsednik Sovjetskog Saveza (od 1985. do 1991.). Njegove političke reforme dovele su do okončanja Hladnog rata, kao i do kraja vrhovne političke vlasti Komunističke partije i raspada Sovjetskog Saveza.

2023 - U Gabonu je vojska preuzela vlast dan nakon što je proglašena pobeda aktuelnog predsednika Ali Bonga.Porodica Bongo bila je na vlasti ove zemlje od 1968.