Na današnji dan 2. oktobar

Na današnji dan 2. oktobra 1895. u Splitu je rođen jugoslovenski dirigent i kompozitor Jakov Gotovac. Autor popularne komične opere "Ero s onog sveta" (1935) inspiraciju za svoja dela nalazio je prevashodno u folkloru ("Simfonijsko kolo", "Koleda", "Orači", "Guslar").

1187 - Arapski vojskovođa i egipatski sultan Saladin preoteo je Jerusalim od hrišćana, što je 1189. izazvalo Treći krstaški rat.

1608 - Holandski optičar Hans Liperšej (Lippershey) prikazao je u Hagu prvi teleskop.

1803 - Umro je američki političar Semjuel Adams (Samuel), organizator i ideolog borbe severnoameričkih kolonija za nezavisnost, jedan od potpisnika Deklaracije o nezavisnosti 1776.

1810 - Srpski ustanici su u Prvom srpskom ustanku pod vođstvom Karađorđa potukli kod Loznice tursku vojsku poslatu iz Bosne da uguši ustanak.

1836 - Engleski prirodnjak Čarls Darvin (Charles Darwin) uplovio je na brodu "Bigl" u englesku luku Falmut posle petogodišnjih istraživanja živog sveta u Južnoj Americi i na ostrvima u južnom Pacifiku, koja su značajno doprinela razvoju njegove teorije o evoluciji.

1847 - Rođen je nemački državnik i feldmaršal Paul fon Hindenburg, načelnik štaba nemačke Vrhovne komande u Prvom svetskom ratu, a od 1925. do smrti 1934. predsednik Nemačke. Posle njegove smrti, lider nacista, kancelar Adolf Hitler, pruzeo je apsolutnu vlast.

1851 - Rođen je francuski maršal Ferdinan Foš (Ferdinand Foch), komandant savezničkih armija u završnim operacijama u Prvom svetskom ratu, koje su dovele do kapitulacije Nemačke. Po završetku rata postao je član Francuske akademije, i kao prvi stranac, feldmaršal Velike Britanije.

1869 - Rođen je indijski nacionalni vođa Mohandas Karamčand Gandi (Karamchand Gandhi), nazvan Mahatma (Velika duša), predvodnik borbe za oslobođenje Indije od britanske kolonijalne vlasti, otac moderne Indije. Najpoznatiji pobornik nenasilja u postizanju političkih ciljeva, poginuo je u atentatu koji je na njega izvršio jedan hinduistički fanatik u januaru 1948.

1870 - Papske države su plebiscitom odlučile da se ujedine sa Italijom, a prestonica Italije premeštena je iz Firence u Rim.

1895 - U Splitu je rođen jugoslovenski dirigent i kompozitor Jakov Gotovac. Autor popularne komične opere "Ero s onog sveta" (1935) inspiraciju za svoja dela nalazio je prevashodno u folkloru ("Simfonijsko kolo", "Koleda", "Orači", "Guslar").

1924 - Liga naroda je izglasala Ženevski protokol za mirno rešavanje međunarodnih sporova.

1935 - Italija je napala Abisiniju (Etiopija) i slomivši otpor njenih vojnika okupirala tu zemlju. Liga naroda je osudila agresiju i 19. oktobra uvela sankcije protiv Italije.

1944 - Posle 63 dana teških borbi, nemački nacisti su ugušili ustanak stanovnika Varšave okupirane u Drugom svetskom ratu. Poginulo je 250.000 Varšavljana, veliki broj je završio u nacističkim koncentracionim logorima, a grad je gotovo potpuno uništen.

1946 - Zrenjanin je dobio današnje ime. Na svečanoj sednici Gradskog narodnog odbora tadašnjeg Petrovgrada odlučeno je da, povodom dvogodišnjice oslobodjenja grada od nacističke nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu, taj banatski grad dobije ime po narodnom heroju Žarku Zrenjaninu (1902 — 1942), članu CK KPJ, političkom sekretaru Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu i organizatoru ustanka u Vojvodini.

1973 - Umro je finski trkač na duge staze Pavo Nurmi (Paavo), koji je osvojio devet zlatnih medalja na Olimpijskim igrama 1920, 1924. i 1928. Svetske rekorde obarao je 29 puta.

1975 - Car Hirohito je stigao u Vašington, u prvu posetu nekog japanskog suverena SAD.

1985 - Umro je američki filmski glumac Rok Hadson (Rock Hudson). U dugoj i veoma uspešnoj karijeri snimio je 63 filma u kojima je uglavnom igrao uloge romantičnih junaka. U poslednjoj godini života veliku pažnju skrenuo je javnim priznanjem da boluje od side.

1990 - Na aerodromu u kineskom gradu Guangdžou poginulo je 127 ljudi kad je oteti kineski avion udario u dva aviona na pisti.

1990 - Nezadovoljni politikom nove hrvatske vlasti, Srbi iz Kninske krajine blokirali su železnički i drumski saobraćaj i time prekinuli sve veze iz Zagreba ka jadranskoj obali.

1991 - Počeli su sukobi hrvatskih snaga i Jugoslovenske narodne armije kod Dubrovnika. Narednih dana je opustošena okolina tog grada, a stari dubrovački grad je granatiran i ostao je bez struje i vode.

1996 - Bivši bugarski premijer Andrej Lukanov ubijen je iz vatrenog oružja ispred svoje kuće u Sofiji.

1998 - Žan Pol Akajesu (Jean Paul Akayesu), bivši major armije Ruande, optužen za genocid i zločine protiv čovečnosti, osudjen je u Hagu na tri doživotna zatvora.

1999 - Kina i Rusija proslavile su prvom zajedničkom vojnom vežbom 50. godišnjicu svojih diplomatskih odnosa.

2000 - Tokom postizborne krize u Srbiji Slobodan Milošević je putem državne televizije poručio da mu je "savest potpuno mirna", iako se talas nezadovoljstva njegovom višegodišnjom vladavinom širio zemljom. Generalni štrajk i blokade puteva paralisali su Srbiju, a štrajkovi i protesti počeli su i u državnim medijima koji su do tada bili pod Miloševićevom kontrolom.

2003 - Južnoafrikanac Džon Maksvel Kuci (John Maxwell Coetzee) dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

2009 - Irska je na "popravnom referendumu" ratifikovala Lisabonski sporazum sa 67,13 odsto glasova "Za". Strahujući za suverenitet svoje države, Irci su ranije, juna 2008, odbacili ovaj sporazum.

2010 - Letonska koaliciona vlada desnog centra osvojila je većinu glasova na parlamentarnim izborima, a premijer Valdis Dombrovskis je ostao na toj dužnosti.

2012 - U oružanom napadu na studentski dom u Mubi, u severoistočnoj Nigeriji, u vreme studentskih izbora, ubijeno je 20 ljudi.

2013 - Italijanski glumac Djulijano Djema (Giuliano Gemma), poznat po ulozi "Ringa" u "špageti-vesternima", poginuo je u saobraćajnoj nesreći. Igrao je u više od 100 filmova i na televiziji - od komedije do avanture i istorijskih filmova.

2014 - Lider socijaldemokrata Stefan Lofven izabran je za novog premijera Švedske.

2017 - Američki penzioner je ubio 58 ljudi i ranio 524, pucajći iz automatskog oružja sa 32. sprata jednog hotela na publiku koncerta kantri muzike u Las Vegasu i potom izvršio samoubistvo.

2020 - Pandemija kovida-19 produbila je krizu demokratije širom sveta, dajući vlastima pokriće da ometaju izbore, ućutkuju kritičare i medije, slabe važne institucije i potkopavaju odgovornost potrebnu za zaštitu ljudskih prava i javnog zdravlja, ocenio je Fridom haus (Freedom House) u izveštaju "Demokratija tokom zatvaranja".