EPS obnovio dve male hidroelektrane, izgrađene na početku elektrifikacije Srbije
"Kompletno je zamenjena oprema u obe male hidroelektrane, urađena je rekonstrukcija hidromehaničke opreme, dovodnih organa, kanala i cevovoda", rekao je direktor proizvodnje energije u ogranku Obnovlјivi izvori Dragan Jović, saopštio je EPS.
Prema njegovim rečima, ovom modernizacijom produžen je njihov radni vek za najmanje još 30 godina.
Podseća se da su male hidroelektrane EPS-a, izgrađene od 1900. do 1940. godine, u koje spadaju i ove dve, danas čuvari tehničke baštine Srbije.
Iz EPS-a su naveli da, imajući u vidu vreme i okolnosti pod kojima su građene, one predstavlјaju nit koja povezuje sadašnje žitelje Srbije sa teškim počecima elektrifikacije zemlje.
Mala hidroelektrna "Vučje" počela je da radi 24. decembra 1903. godine, a izgrađena je na inicijativu Đorđa Stanojevića, začetnika elektrifikacije u Srbiji i preduzimljivih leskovačkih industrijalaca.
Na početku rada, struju je dobilo oko 700 domaćinstava, a na ulicama Leskovca postavljeno je 400 uličnih svetiljki.
Električnu energiju iz mini hidroelektrane "Vučje dobilo" je i desetak zanatskih radionica, gajtanara, kudelјara i fabrika kanapa i užarije, koji su utemeljili razvoj tekstilne industrije i "leskovačkog Mančestera".
Dodaje se da su instalirane turbine i generatori najpoznatijih proizvođča tog doba, a do Leskovca je podignut dalekovod u dužini od 17 kilometara, prvi u Srbiji, čime je označen početak prenosnog sistema u Srbiji.
Odlukom Vlade Srbije iz 2023. godine mini hidroelektrana "Vučje" proglašena je spomenikom kulture koji se svrstava u značajna ostvarenja tehničke kulture kako zbog jedinstvenog inženjerskog rešenja, tehničkih vrednosti, sačuvanih originalnih hidromehaničkih I mašinskih sklopova, tako i zbog istorijskog doprinosa procesima modernizacije u Srbiji.
Institut inženjera elektrotehnike i elektronike (IEEE) uvrstio je 2005. godine hidroelektranu "Vučje" u listu "majlstoun", koju čine pronalasci, objekti i dostignuća od opšteg značaja za razvoj i istoriju elektrotehnike u svetu, čime je ta hidroelektrana postala deo svetske tehničke baštine.
Iz EPS-a su naveli i da će mala hidroelektrana "Jelašnica" za tri godine proslaviće 100 godina od izgradnje.
Podignuta je na reci Jelašnici, na oko 4,5 kilometara od Vladičinog Hana.
Hidroelektranu je izgradilo Akcionarsko električno društvo iz Vranja, a turbine i generatori proizvedeni su 1922. godine i dobijeni su kao ratna reparacija.
Iz EPS-a su podsetili da je u početku rada te hidroelektrane potrošača bilo veoma malo, pa je gotovo tri petine proizvedene električne energije ostajalo je neiskorišćeno, zbog čega su električne instalacije u kućama siromašnijih građana postavlјane besplatno.
